سینمای دیوید لینچ(تحلیلی بر پایه اندیشه های فروید،لاکان و هگل)-تاد مک گوان-محمدعلی جعفری- ققنوس

1 دیدگاه برای سینمای دیوید لینچ(تحلیلی بر پایه اندیشه های فروید،لاکان و هگل)-تاد مک گوان-محمدعلی جعفری- ققنوس

1. امتیاز 5 از 5

   امیر عربشاهی – 4 اردیبهشت 1403

   اگر لوئیس بونوئل را خدای سینمای سورئال بدانیم، دیوید لینچ بی تردید از رسولان بر حق این مکتب هنری در قلمروی سینماست. هنرمندی که قدرت ذهن خارق العاده ای در تجسم و تصویرسازی رویا و فانتزی دارد. در دهه هفتاد با نخستین فیلمش “کله پاک کنی” یک شگفتی بزرگ آفرید. جک ننس در نقش اصلی آنقدر درخشان و همسو با تفکرات لینچ ظاهر شد که پس از آن به بازیگر‌ ثابت کارهای او تبدیل شد.

   آنچه لینچ در نخستین فیلم خود نشان داد تا امروز، صحنه مواجهه انسان با خودش در قلمروی دو جهان میل و فانتزی است. لینچ به عمق روان انسان نفوذ میکند و به شکل خارق العاده ای از پیچیدگی های ناخودآگاه بشر می‌گوید. در “مرد فیل نما” با نمایش جهان تیره ای که مریک به خاطر شرایط فیزیکی خاصش در آن زیست میکند، و از مواجهه او با جهان بیرونی دو وضعیت متضاد یعنی دنیای مهر و محبت دکتر و دنیای سودجویی و تعرض محافظ شب رخ می‌نماید. جایی که مریک برای تحقق میل (مهر و محبت) ناچار به پذیرش فانتزی/کابوس (تعرض شبانه) است.

   دو گانه جهان میل و فانتزی و هزینه ای که سوژه ها برای تحقق فانتزی می‌پردازند محوریت آثار لینچ است. فیلمسازی که پیچیدگی های ذهن انسان را به طرز شگفت انگیزی به نمایش می‌گذارد. همان دوگانه ای که در جاده مالهالند، بزرگراه گمشده و اینلند امپایر هم مشاهده میشود و مواجهه سوژه با خود در تعارض دو جهان میل و فانتزی قرار می گیرد.

   از سوی دیگر لینچ مفاهیم نگاه خیره، ابژه میل و غیاب ابژه در حقیقت ساختار روانکاوی را در سینما و ماهیت فیلم دیدن صورتبندی میکند. “مخمل آبی” در کنار فیلمهایی که نام برده شد، همگی به این شکل قابلیت تاویل و تفسیر دارند. به ویژه آن که در “جاده مالهالند”، “اینلند امپایر” و “بزرگراه گمشده” سینما در خط داستانی نیز حضوری پررنگ دارد.

   دیوید لینچ حتی در تولید سریال هم با “توئین پیکس” و آفرینش شخصیتهای جذاب و ماندگار نشان داد که یک داستان جنایی را چطور میتوان با روانکاوی دقیق شخصیتها در آمیخت و قصه ای جذاب و درگیر‌کننده حتی برای مخاطب عام روایت کرد. احتمالا باورش سخت باشد اما توئین پیکس قابلیت برقراری ارتباط با مخاطب گسترده را دارد و از سریال های فراموش نشدنی تاریخ تلویزیون است.

   دیوید لینچ از سال ۲۰۰۶ تا کنون فیلمی نساخته به جز فصل سوم توئین پیکس پس از ۲۵ سال که از ساخت دو فصل اول آن می‌گذشت. آخرین فیلم او اینلند امپایر همچنان یکی از پیچیده ترین و تفسیرپذیرترین آثار سینماست. لینچ فیلمساز و هنرمند غریبی است. یک مولف و یک خالق بزرگ. به راستی اعتبار و قدرت سینمای سورئال است.

   تاد مک گوان نویسنده و استاد دانشگاه که در حوزه مطالعات فیلم و به ویژه با محوریت روانکاوی، فلسفه هگل و اگزیستانسیالیسم فعالیت میکند، در این کتاب به شرح آرای فروید، لاکان و هگل پرداخته و آثار دیوید لینچ را در زمینه روانکاوی و ساحات میل و فانتزی و جهان واقع و خیال تحلیل کرده است.