انکار حضور دیگری (درآمد به تبارشناسی رمان و نقد ادبی)- سیاوش جمادی ققنوس

توضیحات

کتاب «انکار حضور دیگری» نوشته سیاوش جمادی( -۱۳۳۰) است. محور اصلی این کتاب رمان و نقد ادبی است، نویسنده معتقد است طلیعه قرن بیست و یکم نقد ادبی پشتوانه غنی و پرباری از آنچه از آغاز مدرنیسم تا امروز درباره نظریه ادبی و شیوه‌های گونه‌گون نقد نوشته‌اند در چنته دارد. به نظر مي‌رسد مناقشات بارور در باب رويکرد منتقدانه به متون ادبي، به ويژه رمان به جايي رسيده باشد که ديگر نتوان به تعريفي قابل اجماع از نقد ادبي دست يافت و این به هیچ‌وجه گویای عجز و از آن بدتر مجوز انارشی تفسیری نیست. نقد هماره نقد چیزی است که منتقد را هدایت می‌کند؛ حتی به سوی معنایی که رولان بارت در کتاب نقادی و حقیقت آن را زبان دومی خوانده است بر فراز زبان اثر. این کتاب در هفت فصل به نقد و بررسی رمان‌های مطرح در زمینه فلسفی، تاریخی آنها می‌پردازد. نویسنده در مقدمه با عنوان «درآمد به تبارشناسی رمان و نقد ادبی»، از خلال طرح مسائلی چون مشکل تعریف نقد ادبی، مناسبات کار و متن، خالق کار ادبی و کار رمان در جهان مدرن، دیدگاه و روش خود را در نقد آثار ادبی روشن می‌کند. او زیر عنوان «دگرگشت اوتوریته و مناسبات کار و متن» می‌نویسد: «نقد ادبی به ویژه در عصر مدرن از زمینه کلی‌تری برخاسته است که نه‌فقط بر هنر، ادبیات، فلسفه و علوم انسانی بلکه بر حیات سیاسی و اجتماعی،‌ بر مناسبات قدرت و بر فرهنگ وارد آمده است». در فصل اول کار ادبی و نقد ادبی در تفکر و آرای متفکران و فیلسوفانی چون هایدگر، هگل، دکارت، دریدا، بنیامین، لوکاچ، رولان بارت و دیگران بررسی شده است. نویسنده در اين مقاله به بازخواني مقاله معروف رولان بارت با عنوان مرگ مؤلف مي‌پردازد و معتقد است: « نظريه مرگ مؤلف بيشتر نوعي فراخوان است براي کشتن مؤلف به دست خوانندگاني که به يمن بازتوليد‌پذيري تکنيکي همچون تاتارها به اثر حمله مي‌کنند»؛ بنابراين «نويسنده خالق معنا و مضمون نيست و نمي‌تواند براي متن مالکي فعال مايشاء باشد. دليل عمده اين ادعاي بارت زبان‌شناختي و نشانه‌شناختي است. به اين نحو که نشانه‌هاي متن اساسا در معرض معاني و خوانش‌هاي متکثر خوانندگان است. متن فضاي مراوده نوشتارهاي متکثر است. خواننده بايد خود را اسير اسطوره صداي واحد خالق يا صداي واحد غالب در متن نکند».