توضیحات
چشم انداز (فیلمنامه) – بهرام بیضایی – روشنگران
فیلمنامه کوتاهی است از بهرام بیضایی ( 1317ـ) که در آن، وضعیت اسفبار روستاییان در رژیم گذشته، به تصویر کشیده است .داستان این فیلمنامه مربوط به زوج پیر روستایی است که در فقر زندگی میکنند. پسر کوچک خانواده در دریا غرق میشود، دختر خانواده برای کلفتی به تهران میرود، و پسر دیگر خانواده نیز ناپدید میشود. زوج پیر هر روز در کنار جادهای که هر سه فرزند آنها در آن مکان ناپدید شدهاند، به انتظار بازگشت بچهها مینشینند و تا غروب خاطرات گذشته را مرور میکنند.
حمیدرضا –
بیشتر روایت این فیلمنامه در روستایی از روستاهای زمان پهلوی می باشد. بهرام بیضایی در این اثر با روایت سرگذشت سه فرزند از یک خانواده روستایی فقر و فلاکت روستاییان در آن زمان را نشان داده و خواننده را به واکنشی احساسی وا میدارد .
صحنه ی عبور کامیون ها ، مینی بوس ها و نفت کش از جاده و ریختن خاک حاصل از عبور آنها بر سر روستاییان میتواند نمایشگر کم ارزشی و کم اهمیتی روستاییان و روستا برای حکومت در گفتمان توسعه ی آن زمان باشد.
بی توجهی بزرگترها به خرداد میتواند نماد فاصله گرفتن انسانهای زمان از امور حیاتی و چشم دوختن به مسائل مبتذل باشد ( هر چیزی که حواس را از امری مهم دور کند میتواند مبتذل نامیده شود ) و ایضا عدم مراقبت ناجیان غریق که وظیفه اصلی آنان پاسبانی از جان و نفس دیگران است و عوض آن پرداختن به کاری که ربطی به آن ها ندارد میتواند نشان از ناکارایی نظام اداری و سازمانی حکومت وقت باشد .
در این شرایط تنها کودکان ( جوانان ) هستند که نسبت به مسائل مهم هوشیار و کنش گرا هستند . ( نقشی که بعدها جوانان در تغییر حکومت شاهنشاهی داشتند و جنگ هشت سال دفاع مقدس)
در ماجرای نفس آن نقطه ی پر رنگ را میتوان به نگاه زن ستیزی یا مرد پرستی آن زمان ارتباط داد . وقتی نفس خسته از تبعیض پدر مادر و بی توجهی آنان میشود
در ماجرای خدا بس هم مسئله ی پشت کردن به آداب و رسوم و فرهنگ هزارساله ی خود مطرح است . نویسنده با داستان نمادین قطع درخت هزارساله و ساختن مکانی بشکل و مکان بی ربط به جای آن میخواهد از اقدامات حکومت بر غربی کردن هر چه بیشتر کشور و ملت و پشت کردن به فرهنگ کهن خود لب به انتقاد بگشاید .
در پایان هم اشاره میشود که حکومت جز مرگ و انتظار چیزی نداشته است .
فارغ از مسائل نوشتاری ، زاویه دوربین هایی که آقای بیضایی در صحنه های مختلف به آن اشاره میکردند ، برای یادگیری جای درست دوربین در فیلمبرداری مغتنم و بسیار آموزنده است .