شوایک – یاروسلاو هاشک – کمال ظاهری – چشمه

1 دیدگاه برای شوایک – یاروسلاو هاشک – کمال ظاهری – چشمه

1. امتیاز 5 از 5

   امیر عربشاهی – 28 فروردین 1403

   رمان «شوایک» ناتمام است. مرگ یاروسلاو هاشک نقطه پایان را بر واپسین جمله این اثر نیمه تمام گذاشت.

   «با جناب رئیس پلیس ناحیه همیشه می گفتیم: میهن پرستی، وظیفه شناسی، از خودگذشتگی. اسلحه واقعی تو جنگ ایناست. بخصوص این روزا که قراره ارتشمون از مرز عبور بکنه، خیلی یاد این حرف می افتم.»
   رمان ناتمام است. اما شاهکاری تمام و کمال است. مگر می توان مثلا «قصر» کافکا را به بهانه نیمه تمام ماندنش نخواند یا بر قدرت جادویی آن روایت سحرانگیزش صحه نگذاشت؟ شوایک هم چنین است. یک شاهکار ادبی. یک طنز خارق العاده با شخصیتی ممتاز در تاریخ ادبیات.

   شوایک ساده دل نه یک جاهل بامزه که یک سفیه نماست. چیزی نظیر شخصیت آشنای ملانصرالدین. مردی زیرک اما ساده، که با تجاهل در قلب ساختارهای نظامی و سیاسی مملکت نفوذ میکند. مثل یک موی دماغ همه را گرفتار ماجراهای مختلف میکند و به طرز عجیب و غریبی خودش را از دردسری به دردسر دیگر می افکند. آغاز رمان با کشته شدن شاهزاده اتریش و شروع جنگ جهانی اول همراه است. داستانی که در قلب اروپا می گذرد؛ در چکسلواکی که تاریخ پر فراز و نشیبی دارد. جایی که در زمان نگارش این رمان هنوز چکسلواکی بود. اما امروز شوایک را در زمره آثار ماندگار ادبیات چک می شمارند.

   بلاهت شوایک و ساده دلی اش یک طنز موقعیت ناب در دل جنگ می سازد. به آشوب میکشد، بحران می آفریند و از این طریق جنگ سالاری را به ریشخند می گیرد. این رمان می توانست یک سند تاریخی کامل از یک دوران پرآشوب و یک جغرافیای پرحادثه باشد. که البته همچنان هست.

   رمان شوایک با تصویرگری یوزف لادا و ترجمه عالی کمال ظاهری آنقدر جذاب است که حتی با علم به ناتمامی اش می توانم برای بار دوم هم بخوانمش. شاید عمده کتاب خوان های ما ادبیات چک را با هرابال و کوندرا به یاد بیاورند. اما برای من ادبیات چک بیش و پیش از هر نام و هر اثری، با شوایک یاروسلاو هاشک به خاطر سپرده شده.